Hoe je een prototype maakt en beschermt (2025)

Je hebt een geweldig idee voor een nieuw product dat nog niet bestaat. Maar voordat je een fabrikant inschakelt, heb je eerst een prototype nodig — de allereerste versie van je product.

Veel ondernemers slaan de prototyping fase over omdat ze snel willen starten met verkopen en geld verdienen. Toch bespaart een prototype je op de lange termijn juist tijd en kosten. Je kunt eventuele productieproblemen oplossen, nauwkeurigere kostenschattingen maken en verbeterpunten ontdekken nog vóórdat je klant het product ziet.

Weet je niet hoe je de eerste fysieke versie van je product moet maken? In deze handleiding ontdek je het volledige proces van prototype-ontwikkeling, zodat je vol vertrouwen de stap naar massaproductie kunt zetten.

Wat is een prototype?

Een prototype is een vroege, nog niet uitgebrachte versie van je product. Ondernemers maken prototypes om te zien hoe het eindproduct eruit zal zien, om eventuele onjuiste of defecte functies op te lossen en om feedback van hun doelgroep te verzamelen voordat ze investeren in massaproductie.

Er zijn twee soorten prototypes die je kunt maken:

Visuele prototypes, ook wel virtuele prototypes genoemd, die laten zien hoe je product eruit zal zien.
Functionele prototypes, ook wel werkmodellen genoemd, die laten zien hoe je product zal functioneren.

Tim Ferriss, auteur van The 4-Hour Work Week, zei het volgende: “Je hebt niet altijd beide nodig. Je moet weten wat het doel van je prototype is. Is het om de productie te beoordelen? Is het om alvast te verkopen aan klanten? Is het om het te testen of om het op Kickstarter te verkopen? Je moet je doel voor ogen hebben en dat in gedachten houden.”

Waarom heb je een prototype nodig?

Hoewel prototyping als een onnodige vertraging kan voelen, kan het maken van een basisprototype vóór massaproductie je op de lange termijn juist geld besparen. Dit is waarom:

Voorkom problemen voordat je klanten ze tegenkomen. Ontwerp je bijvoorbeeld een batterijhoesje voor een iPhone, dan ontdek je misschien dat de batterij het toestel instabiel maakt als het op een vlak oppervlak ligt. Zonder prototype zou dat probleem pas na lancering aan het licht komen.
Ondersteun marktonderzoek. Geef een prototype aan je doelgroep en verzamel feedback voordat je tijd en geld investeert in volledige productie.
Verminder bedrijfsrisico. Voorkom dat je duizenden euro’s investeert in een product waarvan je nog niet weet of het goed verkoopt of überhaupt werkt. Gebruik een prototype om productfoto’s te maken en een presale op te zetten om de vraag te peilen.
Trek investeerders aan. Heb je financiering nodig voor je bedrijf? Potentiële investeerders willen vaak een prototype zien om te beoordelen of je product of idee het waard is om in te investeren. Een fysiek voorbeeld zegt meer dan alleen een businessplan.

1. Bescherm je intellectuele eigendom

Intellectuele eigendomsrechten beschermen je uitvindingen. Sommige leveranciers zijn genadeloos— als je ontwerp niet wettelijk beschermd is, lopen ze het risico om je product idee over te nemen en zelf op de markt te brengen.

Bescherm jezelf in een vroeg stadium door je productontwerp juridisch vast te leggen. Schakel de hulp in van een gespecialiseerde IE-jurist om je ontwerp te registreren en eventueel een patent aan te vragen. Je moet een voorlopige octrooiaanvraag indienen, documentatie opstellen die aantoont dat jij de maker bent, en deze laten ondertekenen en dateren — allemaal voordat je begint met het prototyping proces.

2. Maak een virtueel product prototype

Wanneer je prototype ontwerp beschermd is, werk je het productidee visueel uit, zodat je kunt zien wat er wel of niet in je visuele prototyping briefing moet worden opgenomen.

De makkelijkste manier om een digitaal prototype te maken, is met pen en papier. Schets hoe het product eruit zal zien, inclusief de belangrijkste kenmerken, functies en mogelijke materialen. Je kunt ook visuele prototyping software gebruiken zoals Figma of Vectr, hoewel deze een steilere leercurve hebben.

3. Bouw je fysieke prototype

Vervolgens is het tijd om een fysieke versie van je productprototype te ontwikkelen. Er zijn drie manieren om dit te doen.

1. Maak een DIY-prototype

Verzamel de grondstoffen die nodig zijn om het product te maken en bouw het prototype zelf. Dit kan gedaan worden met goedkope materialen zoals papier, karton of plastic.

Voordelen van DIY-prototypes:

Het is goedkoper omdat je geen uitbestedingskosten hoeft te betalen.
Er is geen risico dat een derde partij je productidee steelt.
Je kunt je fysieke prototype zo vaak als je wilt gemakkelijk testen en aanpassen.

Nadelen van DIY-prototypes:

Er is een hoog vaardigheidsniveau nodig om een prototype vanaf nul te bouwen.
Grondstoffen kunnen duurder zijn als je kleine hoeveelheden inkoopt.
Er is niemand om ideeën mee uit te wisselen, wat het iteratieve proces tijdrovend kan maken.

2. Vind een prototyping leverancier of fabrikant

Zoek professionele prototype makers als je de doe-het-zelf route niet wilt volgen.

Als je bijvoorbeeld sportleggings produceert, zoek dan een naaister om het prototype te maken. Dit neemt de druk van een DIY-prototype weg en stelt je in staat om te leunen op de expertise van gevestigde bedrijven die regelmatig het prototyping proces doorlopen.

Voordelen van het uitbesteden van een prototype:

Bespaar tijd en leun op de expertise van gevestigde prototype bedrijven.
Maak gebruik van hun connecties met leveranciers van grondstoffen of fabrikanten.
Creëer realistische werkprototypes om testen gemakkelijker en nauwkeuriger te maken.

Nadelen van het uitbesteden van een prototype:

Het kan duur zijn.
Het is moeilijk om een prototype ontwerper te vinden die je kunt vertrouwen.
Er is een risico dat een derde partij je ontwerp steelt (vooral als je ze geen verplichte NDA laat tekenen).
Het is moeilijk, kostbaar en tijdrovend om aanpassingen te doen.

Misschien wel het lastigste onderdeel van het uitbesteden van het prototypingproces is het vinden van de juiste fabrikant.

Tim Ferriss adviseert: “Bezoek een vakbeurs die is gericht op de branche waarin je wilt instappen, want daar zul je alle gerenommeerde distributeurs en fabrikanten bij elkaar vinden. Zodra je een aantal fabrikanten hebt gevonden, stuur je een voorstel naar iedereen en laat je hen weten dat je meerdere voorstellen uitvraagt. De kans is groot dat je ze niet zult imponeren als je een beperkt budget hebt voor een eerste productie.”

3. Probeer 3D-printen

Gebruik een 3D-printer om een fysieke versie van je computerondersteunde ontwerp te maken. Het is een snel prototyping proces dat goedkope materialen — zoals plastic, rubber of nylon — gebruikt om visuele versies van je uitvinding te creëren.

Sommige 3D-print winkels bieden ook snelle prototyping diensten aan, zodat je snel fysieke modellen kunt produceren en aanpassen.

Voordelen van 3D-prototyping:

Prototyping is kosteneffectief zodra je de machine hebt.
Het is milieuvriendelijk — 3D-printen heeft een kleinere ecologische voetafdruk dan grootschalige productie.
In tegenstelling tot traditionele spuitgieten, maakt snel prototyping het extreem snel om een fysiek prototype te maken en te herzien.

Nadelen van 3D-prototyping:

Je bent beperkt tot kleine items en een beperkt aantal materialen.
Je moet vaardig zijn met computersoftware en industriële apparatuur.
Je hebt toegang nodig tot een 3D-printer of dure CNC-bewerkingstechnologie.
Het is moeilijk om een functioneel prototype te maken met 3D-printen.

4. Evalueer kosten

Charlotte Dickinson, oprichter van Minus Eyewear, adviseert dit ongeacht welke route je kiest om je eerste prototype te (laten) maken:

“Gebruik dezelfde materialen als waaruit je product zal worden gemaakt. Dit zal eventuele onvoorziene problemen aan het licht brengen. Onze eerste monster prototypes waren bijvoorbeeld gemaakt van een acetaat met een iets andere formule. Toen enkele van onze patroon details in ons daadwerkelijke acetaat materiaal werden gefreesd, was het iets brosser, wat kleine imperfecties en consistentie problemen veroorzaakte.”

Gebruik dezelfde materialen als waaruit je product zal worden gemaakt. Dit zal eventuele onvoorziene problemen aan het licht brengen.

– Charlotte Dickinson

Het bijkomende voordeel hiervan is dat het je helpt om je prijsstrategie te bepalen. Hoeveel kost het om het eindproduct te maken op basis van de prototyping kosten? Wat kun je ervoor vragen in de verkoop? Zijn je winstmarges realistisch?

Gebruik Shopify’s gratis winstmargecalculator om ervoor te zorgen dat je genoeg geld overhoudt na aftrek van de productiekosten. Je bent tenslotte een ondernemer die onderaan de streep geld wilt verdienen.

Winstmargecalculator van Shopify die productkosten, opslag, verkoopprijs, winst en marge toont.

Tip: Zorg ervoor dat je wat winst overhoudt na het aftrekken van de productiekosten van je verkoopprijs.

Tim Ferriss geeft mee: “Als je via een fabrikant gaat prototypen, bestel dan een kleine batch. Ik wil benadrukken dat je je niet moet laten verleiden door de kosten per stuk.

Alleen omdat je € 1 per eenheid bespaart als je er 1.000 maakt in plaats van 100, betekent dat nog niet dat je dat meteen moet doen. Tenzij je zeker weet dat je de vraag kunt opbouwen, die vraag kunt vinden en kunt leveren, en klanten winstgevend kunt binnenhalen — dan zou je alleen in kleine batches moeten produceren.

Als je eindigt met veel voorraad die je niet kunt verkopen en je moet je leveranciers binnen 30 dagen betalen, kun je heel snel failliet gaan. Je moet slim omgaan met je cashflow.”

Hierna zegt Tim: “Als je het product wilt aanpassen — wat bijna altijd gebeurt — en je komt erachter dat er een defect is, of klanten zijn niet tevreden over functie A, B of C, of je bent iets vergeten op het etiket, dan moet je de mogelijkheid hebben om te kunnen bijsturen. Je wilt niet vastzitten aan 1.000 producten die je moet weggooien.”

5. Verzamel feedback

Wanneer je je eerste prototype hebt gebouwd, vraag dan om feedback van je doelgroep.

Vrienden en familie zullen waarschijnlijk zeggen dat ze je prototype zouden kopen — simpelweg omdat ze je gevoelens niet willen kwetsen. Bovendien, als zij niet tot je doelgroep behoren, zal hun feedback je niet helpen om de problemen te ontdekken die je ideale klant mogelijk ervaart.

Identificeer je doelgroep door:

Focusgroepen te organiseren in je lokale omgeving.
Klanten van concurrenten of volgers op social media te benaderen
Een oproep te doen voor bèta testers in communities waar je doelgroep actief is.
Bestaande klanten te ondervragen als je al een webshop hebt en online verkoopt.

Vraag of ze het product zouden kopen, wat ze zouden veranderen, hoe ze het zouden verbeteren en wat ze ervoor zouden betalen. Gebruik hun antwoorden om je volgende prototype te verfijnen.

Varun Sharma, mede-oprichter en CMO van Laumière Gourmet Fruits, zegt: “Ik geloof dat alle feedback die je krijgt met een korreltje zout moet worden genomen en geanalyseerd op de impact over de hele klantenbasis. Zodra we in staat waren om feedback beter te kanaliseren, werd het proces zelf gemakkelijker.

“Mensen vinden het echt leuk dat er naar hun mening gevraagd wordt. Het helpt om een sterke relatie met je klanten op te bouwen en zij geven feedback die het prototyping proces veel makkelijker maakt.” – Varun Sharma

6. Test en verfijn je prototype

Neem de feedback die je hebt verzameld en combineer die met grondige tests van je prototype.

Myriam Leblanc, oprichter van Bloire, zegt: “Ik denk dat wat ontmoedigend kan zijn voor mensen die nog nooit producten hebben ontwikkeld, het aantal iteraties en monsters is dat je moet doorlopen om een goed product te creëren.

“Zelfs voor iets eenvoudigs als een kattenspeeltje, moest ik bijna 50 ontwerpen maken voordat ik zeven speelgoedjes in massaproductie kon nemen. Je moet je focussen op het einddoel en je richten op de belangrijkste elementen van je product. Je eerste prototype zal waarschijnlijk niet de 50 functies hebben die je zou willen en beslissen wanneer je een functie moet weglaten kan hartverscheurend zijn. Het kan een moeilijk proces zijn, maar je moet volhouden.”

Gebruik het eind prototype niet slechts 15 minuten, maar geef het aan je doelgroep om in de praktijk te testen. Verwerk hun feedback in de volgende versie.

Stel, je geeft een vroeg prototype van een anti-fraude portemonnee aan je doelgroep. Testers zeggen dat de portemonnee effectief voorkomt dat contactloze kaarten gekloond worden, maar ze merken ook op dat hij te groot is voor een standaard dames handtas.

Ga terug naar de tekentafel en ontwikkel een nieuwe basisversie. Kun je het productieproces aanpassen om de portemonnee kleiner te maken, zonder dat dit ten koste gaat van de functionaliteit?

7. Lanceer een minimum viable product

Niet elk nieuw product hoeft perfect te zijn voordat je begint met verkopen. Zodra je prototype de MVP-fase bereikt, maak je een webshop en begin je te verkopen aan het grote publiek. Dit helpt je om de eerste gebruikers aan te trekken en je productidee definitief te valideren voordat je grootschalig produceert.

Kies een e-commerce platform zoals Shopify, maak een webshop aan en begin met het promoten van je producten. Je krijgt misschien niet meteen honderden bestellingen, maar zelfs een paar verkopen kunnen voldoende zijn om je idee te testen en valideren.

Zoals Varun Sharma samenvat: “Als je hebt gewacht om je product te perfectioneren voordat je het eerste fysieke product verzendt, doe je het verkeerd. Zet eruit wat je hebt om te delen. Krijg snel feedback en blijf itereren totdat je product beter wordt.”

Begin vandaag nog met het maken van prototypes

Het prototyping proces kan lang duren en kostbaar zijn, maar op de lange termijn bespaart het je juist tijd en geld. Het belangrijkste is dat je, als je werkt met externe prototype makers, zorgt dat je intellectuele eigendom juridisch goed is beschermd.

Stop niet zodra je het eerste prototype hebt gebouwd. Verzamel feedback van je doelgroep en valideer je idee voordat je investeert in massaproductie. Lanceer je MVP via je webshop en begin met geld verdienen aan je uitvinding.

Veelgestelde vragen over prototypes

Hoeveel kost het om een prototype te maken?

De kosten voor prototypes zijn vaak hoger dan bij grootschalige productie, omdat je geen voordeel hebt van volumekortingen. De goedkoopste optie is om het prototype zelf te bouwen — dan betaal je alleen voor de materialen.

Wie kan me helpen een prototype te maken?

3D-printbedrijven
Visuele prototyping software
Specialistische prototyping bedrijven
Prototypeontwerpers
Octrooigemachtigden

Hoe maak ik van een idee een prototype?

Schets je ontwerp op papier
Gebruik digitale prototyping tools
Probeer 3D-printen
Bouw een minimum viable product
Besteed het uit aan experts

Wat is het doel van een prototype?

Prototyping vindt plaats in de beginfase van productontwikkeling. Het doel is om eventuele problemen vroegtijdig te signaleren en op te lossen — zodat je tijd en geld bespaart vóórdat je overgaat op massaproductie.